Steunpunt Levend Erfgoed

De Everbergse Baardkriel is de staartloze variant van de Ukkelse baardkriel. Deze bolstaartjes zijn omstreeks 1906 ontstaan in de fokkerij van Robert Pauwels te Everberg. Buiten het feit dat deze dieren geen staart dragen zijn ze volledig gelijk aan de Ukkelse baardkriel.

Het ras komt voor in vele kleurslagen, de bekendste zijn duizendkleur en porselein. Een aantal enthousiaste fokkers hebben zich over de Everbergse baardkriel ontfermd, maar het blijft een zeldzaam ras.

Foto: Wim Slikboer

In de buurt van Doornik ontstond aan het einde van de negentiende eeuw een krielras dat de naam Mille fleurs du Tournaisis kreeg. Later werd deze naam omgevormd tot Naine du Tournaisis, in het Nederlands Doornikse kriel. Volgens de overlevering was dit krielras vroeger bekend als schipperskip. De Doornikse kriel kreeg deze benaming omdat dit rustige en aanhankelijke dier op vele binnenschepen loslopend op het dek werd gehouden. De selectie van deze dieren begon reeds vroeg in de twintigste eeuw maar de eerste wereldoorlog verwoestte bijna de volledige populatie Doornikse krielen.

De Bosvoordse baardkriel is de bolstaartvariant van de Watermaalse baardkriel. Dit nieuwe krielras werd nog maar zeer recent op keuringen aangeboden. Pas in 1997 verscheen dit ras voor het eerst op de nationale wedstrijd van Brugge. Momenteel is het ras nog steeds niet erkend door de landsbond. De naam Bosvoordse baardkriel komt van de gemeente Watermaal-Bosvoorde. Op deze manier toont men de verwantschap aan tussen beide rassen. Op de ontbrekende staart na, is de Bosvoordse identiek aan de Watermaalse baardkriel. Het ras komt reeds in meerdere kleurslagen voor.

Sinds mensenheugenis komen er in West-Europa kleine patrijskleurige hoentjes voor op de boerderijen. In de volksmond werden deze kippen 'Engels kiekske' genoemd. Zowat elk West-Europees land heeft uit deze oorspronkelijke populatie door strenge selectie een eigen krielras ontwikkeld. Zo heeft Nederland zijn bijzonder populair Hollands Krieltje, Duitsland de Duitse kriel, Frankrijk de Pictave, enz.

Op het einde van de negentiende eeuw hielden de boeren in zuid-Limburg en de streek rond Luik kleine landhoenders. Het was een bont allegaartje, maar alle dieren waren zeer gehard en hadden goede legeigenschappen. Uit deze oorspronkelijke populatie creëerde de heer William Collier, bijgestaan door enkele grote namen uit de Belgische pluimveewereld, door strenge selectie een ras dat hij de naam Bassette gaf (vrij vertaald betekent dit klein, laag dier). De rasstandaard werd in 1930 opgesteld.

De Antwerpse baardkriel is een Belgisch krielras met internationale allure. Overal ter wereld komt men Antwerpse baardjes tegen op pluimveetentoonstellingen. Het ras is ontstaan uit de gebaarde krielhoenders die al zeer lang in de Nederlanden voorkwamen. Op zeventiende-eeuwse schilderijen van Albert Cuyp zijn de voorouders van de Antwerpse baardkrielen in kwartelkleur terug te vinden. Wanneer men precies aan de selectie van deze baardkrielen begon is niet geweten, maar in 1858 werd het ras reeds vernoemd door Ch. Jaques.

Het Zottegems hoen wordt soms ook wel Zottegemse zwartkop of Zwartkopbrakel genoemd. Deze laatste naam duidt meteen ook de verwantschap met de Brakel aan. De Zottegemse is dan ook een onderras van de Brakel. Over het ontstaan is weinig bekend. Omdat de Brakel een zo groot verspreidingsgebied kende ontstonden er typeverschillen binnen het ras. Eén van de varianten was het Zottegems hoen. Eigenlijk gaat het om een afwijkende tekening binnen het Brakelhoen. Helaas wordt de Zottegemse ook vandaag nog vaak als fout gekleurde Brakel gezien.

Het Zingems vleeshoen was een creatie bedoeld voor de industriële fokkerij. Men wilde een hoen scheppen dat naast een grote massa vlees ook wit vel, witte poten en witte veren bezat. Uiteindelijk werd gekozen voor een kruising tussen het Mechels hoen en de White Cornish. Het Mechels hoen leverde de gestalte, de vleeskwaliteit, de witte poten en het witte vel; de White Cornish zorgde voor de veerkleur, de sterke bespiering en de snelle groei.

Het Zingems leghoen is één van onze recentste kippenrassen, gecreëerd in de jaren 1970 door Dhr. Dion De Laporte uit Ouwegem, deelgemeente van het Oost-Vlaamse Zingem. In de tweede helft van 20ste eeuw werd op de eiermarkt het witte ei meer en meer verdrongen door het bruine ei van de leghybriden. Het idee rijpte bij Dhr. De Laporte om een Belgisch kippenras te ontwikkelen gelijkend op de Goudbrakel en dat bruine eieren zou leggen. De uitgangsrassen waren de Goudbrakel en de Rhode Island Red, een dubbeldoelras met een uitstekende legcapaciteit.

De Vlaanderse of Vlaamse koekoek is eigenlijk een streekras dat op zich nooit veel betekenis gehad heeft in de Belgische pluimveegeschiedenis. Het feit dat hij de directe voorouder is van het Mechels hoen geeft dit ras wel enig aanzien.